Nederland is onderhevig aan veranderingen op mondiale en nationale schaal. Mondiaal verkeren we in een klimaat- en soortendiversiteitscrisis.
Nationaal gaat de verstening van Nederland onverminderd door, met of zonder ammoniakcrisis. Met de coronapandemie nog vers in het geheugen wordt duidelijk hoe belangrijk natuur voor ons is en hoe weinig natuur eigenlijk nog over. Het traditionele natuurbeheer begint steeds meer op tuinieren te lijken. Op beperkte schaal wordt gestreefd naar natuurdoelen met de daarbij behorende unieke flora en fauna.
Plan Ooievaar
Onder invloed van “Plan Ooievaar” ontstond midden jaren tachtig een nieuwe vorm van natuurbeheer. Dit plan was onder meer de aanzet tot “Ruimte voor de Rivier”. Ruimte voor de Rivier geeft natuur en water in het rivierengebied meer ruimte in combinatie met een hogere buffercapaciteit bij overvloedig water.
Rewilding
Deze nieuwe vorm van natuurbeheer kan het beste “rewilding” genoemd worden. Alhoewel de definitie nogal eens verschilt, veronderstelt rewilding vooral het meer ruimte geven aan natuurlijke processen. Het resultaat voor plant en dier is dus minder goed duidelijk maar kan uiteindelijk spectaculair zijn.
Andere voorbeeldprojecten:
- Zo is in het gebied de Maashorst nabij Oss/Uden gebruik gemaakt van de herintroductie van de wisent, een groot oerrund dat zorgt voor een natuurlijk natuurbeheer. Door begrazing en mest is de soortenrijkdom vergroot.
- In het Markermeer zijn kunstmatige eilanden gemaakt, de Markerwadden, ten behoeve van natuurontwikkeling. Al na een dag kwamen de eerste broedvogels de eilanden bevolken.
Voorbeelden op kleinere schaal en in de stad:
- Een stadsnatuurreservaat midden in het centrum van Rotterdam. Op een terrein aan het museumpark wordt alle ruimte gegeven aan de natuur met minimale ingrepen.
- Ook kleinschalige particuliere initiatieven geven meer ruimte aan natuurlijke processen.
Ambitieuze plannen voor de toekomst:
Inwoners van Holwerd hebben een plan gemaakt om de dijken door te steken zodat Jorwerd weer aan de Waddenzee komt te liggen. Tegelijkertijd zorgt deze rewilding voor meer (water)toerisme. Een ruimtelijke ingreep om de gemeenschap nieuw leven in te blazen.
Inmiddels is er flink kennis opgedaan met rewilding. Veel mensen zijn weer trots op het gebied waar het concept van rewilding is toegepast. Het versterkt vaak de identiteit van een gebied waarmee de bewoners en andere betrokkenen zich identificeren.
Rewilding versus traditioneel natuurbeheer
Daar waar de traditionele natuurbeheerder het gebied vaak afzonderde van het publiek geeft rewilding meer ruimte om het gebied te voelen, te ruiken en te beleven. Daar staat tegenover dat rewilding ook niet heilig is. Soms is het traditionele natuurbeheer nodig. Uit eerste onderzoeken is gebleken dat oude cultuurlandschappen beter floreren bij traditioneel natuurbeheer. De soortendiversiteit is meer gebaat bij het nabootsen van oude werkwijzen, zoals maaien, extensief beweiden, plaggen en riet snijden.
Het belang van communicatie
Niet alle projecten zijn even succesvol. Iedereen herinnert zich nog hoogoplopende spanningen bij de Oostvaardersplassen. Te veel dieren en te weinig voedsel leidde tot schrijnende beelden. Communicatie is dus zeer belangrijk. Rewilding vraagt vaak om andere (praktischere) oplossingen dan uit ecologische en bestuurlijke rapporten blijkt. Rewilding en traditioneel natuurbeheer kunnen dan ook prima hand in hand gaan.
Recent is een interessant boek uitgegeven dat verschillende aspecten van rewilding samenbrengt: Rewilding in Nederland, Essays over een offensieve natuurstrategie onder redactie van Koen Arts, Liesbeth Bakker en Arjen Buys, uitgave 2022, ISBN: 9789050118699
Rentmeesters zijn vaak betrokken bij grote ruimtelijke ingrepen. Denk daarbij aan:
- verwerving van gronden,
- begeleiden van de omzetting van landbouw naar natuurgronden,
- begeleiden van het vergunningentraject.
Graag denken we vroegtijdig mee met rewildingprojecten. Neem eens contact op met een rentmeester bij u in de buurt. In elke provincie hebben we er minstens 1!
Joris Vermaesen
Lid van Rentmeesters.nl in de provincie Overijssel
Reactie: